Türkiye’de Tam Otonom Araçların Yol Haritası Belli Oldu!

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından bugün Resmi Gazete’de yayımlanan 32739 sayılı Tam Otonom Araçların Otonom Sürüş Sistemine İlişkin Motorlu Araçların Tip Onayı Hakkında Yönetmelik, Türkiye’de tam otonom araçların kullanımına yönelik yasal ve teknik altyapıyı düzenliyor.

Yönetmelik, tam otonom araçların üretimi, test edilmesi, onaylanması ve piyasaya sunulması için gerekli usul ve esasları belirliyor. Bu düzenleme Avrupa Birliği’nin 2022/1426 sayılı tüzüğünden esinlenerek oluşturulmuş olup, Türkiye’de M ve N kategorisindeki tam otonom araçların sürüş sistemlerinin standartlarını belirlemektedir.

Daha önce Türkiye’de tam otonom araçlarla ilgili detaylı bir yasal düzenleme bulunmamaktaydı. Araç üreticileri Avrupa Birliği standartlarına göre hareket etmekte olsa da tam otonom araçlar için özel test prosedürleri ve teknik gereklilikler belirlenmemişti.

Yeni yönetmelik, tam otonom araçlar için özel test ve onay süreçlerini içermektedir. Artık bir araç otonom sürüş sistemiyle geliyorsa, bu sistemlerin belirlenen kriterlere uygunluğunu kanıtlamak için tip onayı alması gerekmektedir.

Yönetmelik, tam otonom araçların kullanım alanlarını ve bu alanlara ilişkin detayları net şekilde açıklamaktadır. Belirlenen kategorilere göre tam otonom araçlar üç ana kullanım senaryosunda değerlendirilmektedir: İnsan ve mal taşımacılığı için belirlenmiş alanlarda kullanılan araçlar, sabit güzergahlar arasında çalışan araçlar ve belirli otoparklarda otonom park sistemiyle araç park edebilen araçlar.

Bu araçlar otonom sürüş sırasında tüm dinamik sürüş görevlerini yerine getirmektedir. Örneğin hızlanma, frenleme, şerit takibi, çevresel nesneleri algılama ve gerektiğinde risk azaltma manevraları tamamen sistem tarafından gerçekleştirilmektedir.

Yönetmelikle araç üreticileri için teknik gereklilikler ve test prosedürleri detaylı bir şekilde tanımlanmaktadır. Üreticiler, otonom sürüş sistemine sahip araçlarının güvenliğini ve performansını kanıtlamak amacıyla belirli testlere tabi tutulmaktadır. Ayrıca araçların sahada kullanımı sırasında da izlenmeleri gerekmektedir.

Sistemlerin performansı düzenli aralıklarla raporlanmakta ve herhangi bir arıza veya sistem hatası durumunda uygulanacak prosedürler net bir şekilde belirlenmektedir. Örneğin, otonom araçlarda herhangi bir problem oluştuğunda sistem minimum risk durumuna geçerek güvenli bir durma pozisyonu almalıdır.

Yönetmelik, otonom sürüş sisteminin çalışabileceği sınırları ve bu sistemin hangi koşullarda nasıl çalışacağını da detaylı bir şekilde açıklamaktadır. “Operasyonel tasarım alanı” adı verilen bu sınırlar, sistemin çalışabileceği coğrafi, çevresel ve saat dilimlerini içermektedir.

Tip onayı süreci de bu yönetmelikle netleşmektedir. Üreticiler, araçlarının otonom sürüş sistemleri için belirlenen teknik özelliklere uygun olduğunu kanıtlamak amacıyla başvuruda bulunacaklardır. Daha sonra araçlar, Avrupa Birliği standartlarına uygun olarak test edilecek ve onaylanacaktır.

Tip onay kuruluşları, araçların gerekli standartları karşılayıp karşılamadığını de değerlendirecektir. Ayrıca, otonom sürüş sistemleri için ayrı bir yazılım tanımlama sistemi oluşturulmaktadır. Böylelikle her aracın otonom sürüş sistemi ve ilgili yazılım özellikleri izlenebilecektir.

Resmi Gazete’de yayınlanan 32739 sayılı yönetmelik için burayı tıklayabilirsiniz.